გაზიარება

სამი ამბავი (2)

პაპა და შვილიშვილები. ქალაქი და წლოვანება

- რას უზიხარ, პაპავ?
მოხუცი მზეს უყურებდა თვალებში.
- პაპავ!
- მოეშვი, ხო ხედავ, არ ესმის.
- ვერცა ხედავს?
- რას ვერა, მზეს უყურებს, ვერა ხედავ?
- მზეს მეც შევხედავ.
- რო ვერა!
- აჰა, - ვანომ შეხედა და თვალები აეწვა.
- ხედავ, პაპას რა კარგი თვალები აქვს, - თქვა ვანომ.
- მოდი, ვკითხოთ, როგორ უყურებს, - თქვა პეტომ.
- პაპავ!
პაპას ყალიონი კბილებში ჰქონდა გარჭობილი და არ ინძრეოდა. კბილები იყო ყვითელი და მრგვალად ამოჭმული. თუთუნი შეუმჩნევლად ბოლავდა. პაპა იჯდა და მზეს უყურებდა თვალებში.
- ყრუ არი, ვანოვ?
- ყრუ არ არი.
- აბა, რო არ ესმის?
- ხან ესმის.
- ახლა რა მოუვიდა?
- ხან არ ესმის.
- რატო?
- რა ვიცი.
- ალბათ, ძალიან ბებერია.
- მაშ მზეს რად ხედავს?
- მზეს? არ ვიცი.
- ალბათ, სამოცი და კიდე ათი წლის არი.
- არა, უფრო მეტი.
- მაშინ ოთხმოცი და კიდე ოცი.
- არა.
- აბა?
- ნიძლავი, ასის მაინც იქნება.
- აუჰ.
- ასი, იცი, რამდენია?
- ვიცი.
- რამდენი?
- ძალიან ბევრი.
- მაინც რამდენი?
- აი, აქედან და ქალაქამდე?
- არა, მაგდენი არ იქნება.
- მოდი, პაპას ვკითხოთ.
- რო არ ესმის?
- ხან ესმის.
- ვკითხოთ, რა.
- პაპავ!
- პაპავ, იცი, რა?
პაპამ ნელა მიაბრუნა თავი. ჩიბუხის თავი ჩამოვარდა და ნაცარი დაეყარა შარვალზე. ჭუჭყმა ჩაყლაპა ფერფლი. მოხუცი იჯდა, პირში თავმომძვრალი ყალიონი ეჭირა და ბავშვებს უყურებდა.
- პაპა, გესმის?
მოხუცმა ყალიონი გამოიღო.
- ესმის.
- უთხარი მერე.
- მე რა, შენ უთხარი.
- როგორ ვუთხრა?
- ჰკითხე, აქედან ქალაქამდე მეტი გზა არი, თუ შენ მეტი წლისა ხარ-თქო.
- კარგი.
- მიდი, რას უცდი.
- მე ვერა, შენა ჰკითხე.
პაპა იჯდა და ტენიდა წეკოს ჩიბუხში, მერე პირში გაიჩარა. ახლა ტალ-კვესი ააჩხაკუნა. ორჯერ დააცილა ტალი კვესს. ხელში მოირტყა. ტყავის კოჟრებმა ვერც იგრძნეს. მერე მოუკიდა, მერე გააბოლა.
- ჰკითხე, რა!
- მე არა.
- კარგი, მე ვეტყვი.
- ე!
- რა?
- ხედავ?
- ხო.
- ისევ მზეს უყურებს.
- პაპა!
- პაპავ!
პაპა იჯდა, აბოლებდა და მზეს უყურებდა თვალებში.
- აღარ ესმის.
- შენი ბრალია.
- აღარც მოიხედავს.
- წამო წყალზედა.
- სადა?
- დიდ გუბეებთან.
- დიდ გუბეებთანა?
- ჰო.

[1957წ მარტი]

ლეილა სარკესთან

ლეილა გვიან ადგა.
ახლა იდგა სარკესთან და თმას ივარცხნიდა. ძალიან უხდებოდა შუბლზე ჩამოყრილი ჩოლკად. შუბლი ლამაზი ჰქონდა: არ უნდოდა მისი დაფარვა, ახლა უკან გადაივარცხნა, გამოაჩინა. ასეც უხდებოდა. მეორე სარკე აიღო. პროფილი არ მოეწონა ოდნავ. უკნიდან წამოიღო და მაღლა აიწია თმა.
მოეწონა.
იდგა სარკის წინ.
სარკე კამოდზე იდგა.
კამოდს დააყრდნო იდაყვები, ხელები ნიკაპს ქვევიდან ამოიდო: პირდაპირ უყურებდა თავის თავს: ხან მოსწონდა, ხან არა. “ასე არა, არ ვარგა”, ფიქრობდა ის. “ლადოს წინ ჩამოყრილი მოეწონება. რა სულელი ვარ, არც ვიცნობ და ისე ვამბობ, თუმცა ისეთი ბიჭია, ნამდვილად ისე მოეწონება, სამაგიეროდ, ნოდარს - უკან გადავარცხნილი, დარწმუნებული ვარ. ნეტა გამაცნო ნოდარი, რა კარგად უკრავს. მე მაინც უკნიდან მაღლა აწეული მირჩევნია. ასე უფრო მიხდება, უფრო არისტოკრატულია. გიამაც ეს მითხრა. რა კარგი ბიჭია გია. გია ყველას სჯობია. ლადო კი სულ ჩხუბობს. უხეშია. თუმცა მისთანა ვაჟკაცი ტყუილია. შარშან ზღვიდან როგორ გამოათრია პატარა ზაური. დიდი ზაური იქ იდგა და წყალში შესვლაც კი ვერ გაბედა. რა ტანი აქვს ლადოს! თუმცა შესახედაობაზე ხომ არ არის. ნოდარს არც კარგი ტანი აქვს, არც ლამაზია, მაგრამ როგორ უკრავს, თუმცა თვალები აქვს, ლამაზს ვერ იტყვი, მაგრამ ძალიან ღრმა. რას ვსულელობ”, თავი გაიქნია ლეილამ, “რას ვარჩევ, ნეტავ ჩემთვის სულ ერთი არ არის. არა, მაინც გიასთანა მხიარული და ხუმარა ტყუილია. ხო, კარგი ბიჭია გია, თუმცა მე რა, იყოს თავისთვის, არა, არც ისე მომწონს”. ახლა წინ ჩამოიყარა თმა. სარკეში ისევ ლადოს სახე წამოვიდა. “ლადოს უეჭველად ასე მოეწონება, ჩოლკად დავარცხნილი. დიდი რამე, თუ მოეწონება”. ისევ გადაივარცხნა თმა უკან. “იყოს ასე”, გაიფიქრა. “მაინც რა ღრმაა ნოდარი, რა თითები აქვს, თვალებშიაც ეტყობა სიღრმე; არა, არ მომწონს ასე უკან გადავარცხნილი, როცა მთელი შუბლი ჩანს”. ახლა სარკეში ისევ ლადო უყურებდა შავი თვალებით და დაბერილი ნესტოებით. “ნეტა როგორი სახე აქვს ლადოს”, გაიფიქრა ლეილამ და გაწითლდა. სარკეში მხოლოდ ლადოს ჩოლკას, თვალებს და ნესტოებს ხედავდა. უფრო გაწითლდა ლეილა, მერე თმა შუბლზე ჩამოივარცხნა ჩოლკად. “აი ასე”, თქვა მან და გაუღიმა სარკეს.
- ლეილა, - მოისმა დედის ხმა.
ლადოს სახე გაქრა სარკიდან. ლეილამ თმა უკან გადაიწია.
- ჰო, - თქვა თავისთვის.
- ლეილა! - თქვა დედამ, - გეყო ამდენი პრანჭვა. ლეილამ უკმაყოფილოდ გაიხედა სუფრისკენ, სადაც დედა იჯდა.
- მთელი საათი მანდა დგეხარ, - ისევა თქვა დედამ.
- ნეტა, ვის ეპრანჭები, გოგო? - თქვა მამამ.
- ეპრანჭება? ჯერ თექვსმეტის არც კი გამხდარა, - თქვა დედამ.
- კარგით რა, - გაწითლდა ლეილა, მერე თმა წინ ჩამოიყარა ჩოლკად და გაშლილ სუფრას მიუჯდა.

წელი 1957. მარტის 16.

ნადირობა /სურათი/

გია ფეხდაფეხ მისდევდა ტურას. მერე ძაღლი უკან მიაყოლა, თვითონ კი გზა მოუჭრა.
დაფეთებული გავარდა ნადირი.
ძაღლი უკან მისდევდა.
გია გზას უჭრიდა.
ბოლოს გამოჩნდა.
შიგ ყურის ძირში ჩაუსვა ტყვია. ტურა ამოტრიალდა, მერე ფშანში ჩავარდა. ფშანი იყო მდორე. ნაპირი ჰქონდა ღრმა და კლდიანი.
გია დაიხარა.
ცალი ხელით ძლივს მისწვდა ტურას.
მოქაჩა.
დაიძაბა. ახლა მეორე ხელიც ჩაავლო. დასველებული ნადირი მძიმე იყო, თან რაღაცას ედებოდა. გიამ ფეხები ხეს მოსდო და ისე მოქაჩა. ბეჭები დაეჭიმა. ზედ გადაკრული ხალათი დაეჭიმა, მერე გადაასკდა. ახლა ცალი ხელი ხეს წაავლო და მეორეთი ამოათრია დასველებული ტურა.
იქვე დააგდო.
დაჯდა.
ნადირი ფშანის პირას ეგდო, ყურის ძირში სისხლი ჰქონდა შემხმარი და ისე.
გია იჯდა, აბოლებდა და ფიქრობდა: “რა მომივიდა, სულ გუშინწინ შევიკერე ხალათი, მეგონა წელიწადი მაინც გამიძლებდა. დედას როგორ ეწყინება, რამდენი იწვალა. თანაც, ზუსტად ისეთი საყელო და ჯიბეები ჰქონდა, მე რომ მიყვარს”.
ტურა ეგდო და არ ინძრეოდა. ყურის ძირში სისხლი ჰქონდა შემხმარი.
გია აბოლებდა.
ზურგზე ხალათი ჰქონდა გადაფხრეწილი და თოფს ეყრდნობოდა.

წ. 1957. მარტის 15.

შენიშვნები

ეს მოთხრობები სამ ამბად გაერთიანებულია პირველი სიის მიხედვით. პირველი ამბის (“პაპა და შვილიშვილები”) შავი ავტოგრაფი(1 -6გვ.), ისე როგორც თეთრი(1 -5გვ.), უსათაუროა და უთარიღო. სათაური მიცემული აქვს პირველი სიის მიხედვით. “47. პაპა და შვილიშვილები. ქალაქი და წლოვანება.” მეორე ამბის: (“ლეილა სარკესთან”), როგორც შავი(1-5გვ.), ასევე თეთრი(1-5გვ.) ავტოგრაფი უსათაუროა. თეთრი ავტოგრაფის თავდაპირველი სათაური “ჩოლკა” გადაშლილია მწერლის მიერ. სათაური ამ მოთხრობასაც მივეცი პირველი სიის მიხედვით: “47. მზია სარკესთან”. შეიცვალა მხოლოდ პერსონაჟი ქალის სახელი “მზია” “ლეილად”, თეთრი ავტოგრაფის კვალდაკვალ. ავტოგრაფში “ლეილა სარკესთან” ქალის სახელი რამდენჯერმეა გადაკეთებული: თამილა - მზიად, მერე - ლეილად, პირველ სიაში კი - ისევ მზიად. შავ ავტოგრაფს ბოლოს უზის თარიღი. თეთრი ავტოგრაფი უთარიღოა. მესამე მოთხრობის (“ნადირობა”) შავ ავტოგრაფს (1-3გვ.) აქვს თარიღი და სათაური. თეთრი ავტოგრაფი(1-2გვ.) მხოლოდ დასათაურებულია. ამ ავტოგრაფში ინტენსიურად იხმარება ფიგურული “ტ”. თეთრ და შავ ავტოგრაფებს სხვადასხვა გრაფიკული სტრუქტურა აქვთ, შეცვლილია აბზაცები. თეთრი ავტოგრაფი ნაწერია განსაკუთრებით ლამაზი ხელით.
პირველი მოთხრობის დასასრული გადაშლილია მწერლის მიერ:
“- მხოლოდ სახლში მოგხვდება
- მერე რა
- წავიდეთ
ბიჭები თივის ურემს დაახტნენ მალულად. “ნეტა რა დროა.” სულ ბუნდოვნად გაიფიქრა პაპამ, მერე მზეს გაუსწორა თვალები.”
მწერლის მიერ გადაშლილია მეორე მოთხრობის ბოლოც: “მერე ჩოლკად დავარცხნილი თმა შეათვალიერა, “უეჭველად მოეწონება ლადოს” გაიფიქრა, რატომღაც მოიღუშა და ჩაფიქრებული მიუჯდა მაგიდას. საუზმედ გრეჩიხა იყო. მზია ჭამდა და ფიქრობდა იმათზე და თვალწინ მხოლოდ ლადოს სახე ედგა.”
პუნქტუაციისათვის: მნიშვნელოვანია, რომ, ისე როგორც სხვა ავტოგრაფებში, მოკლე აბზაცები და დიალოგები არ მთავრდება სასვენი ნიშნებით. იხმარება, ისიც იშვიათად, მხოლოდ კითხვის ნიშანი.
“ლეილა სარკესთან”, სათაურით “ გოგონას ოცნება”, პირველად გამოქვეყნდა 1985 წელს წიგნში “სად გაექცევი ზამთრის ღამეს”. “ნადირობა”, სათაურით “ფშანთან”, პირველად გამოქვეყნდა 1961 წელს წიგნში “სალამურა.”